چندی پیش به اتفاق گروه خبری “پایگاه اطلاع رسانی مجددز” بمنظور آشنایی هر چه بیشترمردم عزیز کشورمان درآستانه سال نو و بازدید از این مرکز که یکی از مراکز تحقیقیاتی مهم کشور بویژه در استان خوزستان به شمار می آید سرزدیم و در یک گفتگوی مشروح با رئیس آن جناب آقای دکتر” منصور معیری” موضوعات مختلف در بخش کشاورزی بویژه با توجه به رهنمودهای اخیر مقام معظم رهبری در خصوص اقتصاد مقاومتی را با ایشان در میان گذاشتیم که این گفتگو در چند قسمت تقدیم مخاطبان محترم قرار می گیرد.

مجددز: مهم ترین طرح شما که امسال به نتیجه رسیده چه بوده است؟

دکتر معیری: برای به نتیجه رسیدن طرح ها و کارهای اصلاحی حداقل ۱۴ سال زمان نیاز است تا ما به یک رقم برسیم. به عنوان مثال همکاران ما طی دو سال اخیر دو رقم ذرت را به نام های منطقه ای معرفی کردند که برای اولین بار در کشور ثبت رقم شد ؛” رقم مبین “است برگرفته از عملیات فتح المبین بود و “رقم کارون” را که به نام شاخص منطقه رودخانه کارون است. رقم سویایی را همین دو سال پیش ثبت رقم کردیم به اسم “رقم سویای سالند”

مجددز: ویژگی های این ارقام چیست؟

دکتر معیری: در حال حاضر به لحاظ عملکرد ذرت که در سطح استان انجام می شود، ارقام ذرتی که در منطقه کشت می کنیم، اولین استان هستیم . ما همیشه با این مشکل مواجه بودیم که بذری که کشاورزان عزیز ما می آورند و کشت می کنند، در دشت مغان کشت و فرآوری شدند و بعد منتقل می شوند .

قاعدتاً چیزی که در دشت مغان تولید شده، تنش های محیطی منطقه ی ما به ویژه گرما، بادهای داغ شهریور ماه و یا تنش های آبی که به معنای عام به آن “تنش های محیطی” می گوییم، را نمی توانند تحمل کنند.

بنابراین اگربه ارقامی برسیم که کارهای خالص سازی آن در خود منطقه انجام شده باشد، نسبت به تنش های محیطی متحمل تر و نوسانات عملکرد به حداقل خواهد رسید.

۱۴ سال، یعنی ۱۴ دوره کشت بایستی نمونه ها کشت شوند تا انتخاب نهایی انجام شود. اما طی ۷ سال گذشته همکاران ما توانستند دو رقم را معرفی کنند وعلت این است که ما دو فصل کشت ذرت را در سال داشتیم که نعمتی خدادادی است و توانسته ایم در یک سال، کار دو سال را انجام دهیم.

ویژگی های مهم دو رقم جدید ذرت :

 این دو رقم با توجه به این که در شرایط گرما و خشکی های خودمان انتخاب شدند، پس متحمل ترند، حداقل ۷ روز تا دو هفته محصول آنها زودرس تراست، رسد و این به ما کمک می کند.

 منطقه ما به صورتی است که بعد از کشت ذرت مجبوریم سریع گندم را کشت کنیم، که با امتیاز ارقام جدید می توان کشت گندم را دو هفته زودتر و پس از برداشت ذرت وارد زمین کرد که قاعدتاً تاریخ کشت، روی محصول بعدی گندم ، و پس از آن روی محصول بعدی سبزی صیفی کمک می کند.

 ضمناً وقتی دوره رشد ۱۴روز کمتر شد قطعاً میزان آب کمتری مصرف می شود و از همه مهم تر عملکرد تولید بذر هیبریدش است، بالاخره لاین های پدری و مادری بایستی کشت شوند، سپس هیبرید تولید بشود، بعد هیبرید در اختیار کشاورزان قرار می گیرد تا کشت انجام شود و ذرت سیلویی تحویل سیلو شود.

عملکرد تولید بذر هیبرید رقم جدید حدود ۱ تا ۵/۱ برابر بیشتر از مورد مشابه یعنی رقم شاهد (۷۰۴) که الان دارد کشت می شود و از مغان ، لاین های پدری و مادری را به این جا می آورند و کشت می کنند.

 بنابراین تولید بذر هیبرید آن هم اقتصادی تر است، در حال حاضر این دو رقم در منطقه کشت می شوند.

ویژگی های سویای سالند:

سالند براساس کوهی در شمال استان خوزستان و شمال شهرستان دزفول، نامگذاری شده است.

گیاه سویا یک گیاه دانه ای با دانه ی روغنیست (جزء گیاهان روغنی است) که مورد استفاده قرار می گیرد. ویژگی این سویا این است که شرایط برداشت مکانیزه را برای ما فراهم می کند. کپسول بندی سویا معمولاً پایین تر از۱۵ سانتی متر نسبت به سطح زمین اتفاق می افتد.

همکاران ما با انتخاب از بین ارقام و توده هایی که در اختیارشان بود توانستند در رقم سویای سالند کپسول بالای ۱۵ سانتی متر بسته می شود، بنابراین امکان برداشت مکانیزه ی آن وجود دارد.

چغندر قند شریف

در بحث زراعت “چغندرقند شریف” را به نام همکارمان آقای مهندس شریفی نامگذاری کردیم البته در این امر یکی از مناطقی که نقش عمده ای در تولید این رقم داشته مرگز صفیس آباد  بوده و به همین دلیل چغندر شریف نامگذاری شده است. هم اکنون خوشبختانه بعد از سال ها که احیای کشت چغندر قند در منطقه انجام شده، از حدود ۲۳۰۰ هکتارکشت شده ، ۴۰۰ هکتار آن مربوط به چغندر قند شریف است، یعنی با همین رقم ایرانی که این جا بدست آمده و نامگذاری شده، کشت انجام می شود.

 رقم گندم “چمران ۲”

طی دو سال گذشته متأسفانه ارقام متحمل به بیماری های زنگ زرد مثل “چمران” و “ویرینا” تحملشان شکسته شد و بیماری به صورت اپیدمی در کل استان توسعه یافت، و قدری عملکرد را تحت تأثیر خود قرار داد.

 خوشبختانه با اقدام به موقع همکاران ما در مرکز صفی آباد توانستند چمران ۲ را که متحمل به این بیماری زنگ زرد است را معرفی و نامگذاری کرده و امسال وارد کشت شده  انشاءالله طی دو سه سال آینده به سقف خود خواهد رسید.

 کلکسیون ارقام مرکبات:

ما کلکسیونی از ارقام مرکبات شامل ۱۲۶ رقم مختلف تجاری ایرانی و خارجی به عنوان ژرم پلاسم بی نظیر عاری از بیماری ها در مرکز تحقیقاتی صفی آباد داریم.

 – اقلیم ما شرایط خاصی را فراهم کرده ومی توانیم ادعا کنیم نهال ها و مرکباتی که این جا وجود دارند، عاری از هر گونه بیماری به ویژه بیماری های ویروسی هستند که این از مزیت های منطقه ما است که قابل توجه است؛ این کلکسیون شامل انواع پرتقال ها، گریپ فروت، نارنگی، لاین ها، لمون ها، تانجلوها و پمولوها هستند.

– کلکسیون ارقام زیتون ما شامل ۴۸ رقم تجاری دنیاست ؛ ما در سال های گذشته دو رقم زیتون را برای توسعه در استان خوزستان معرفی کردیم: “زیتون اُمگدولیا ” و “زیتون کنسروالیا ”                   

این دو رقم برای توسعه باغات به ویژه در اراضی شیب دار شمال و شمال شرق و حتی شرق استان خوزستان توصیه می شوند.

 خوشبختانه رقم اصلاحی جدیدی داریم با درصد روغن فوق العاده (بالای ۲۲ درصد) که به زودی به نام یکی از مظاهر و افتخارات کشاورزی منطقه (احتمالاً با نام “زیتون آوان “)نامگذاری خواهد شد.

علت نامگذاری آوان

اراضی کشاورزی حواشی رودخانه دز در تاریخچه ی دزفول به نام  آوان آمده و به همین سبب این رقم زیتون اینچنین نامگذاری شده و از مشخصه های این زیتون  نسبت بسیار خوب گوشت به هسته است.

در حال حاضر به دلیل محدودیت های مالی اعتباری و امکانات تکثیر زیتون آوان از راه  پیوندک های بارور روی نهال های بذری زیتون انجام می شود که در شرایط فعلی این بهترین حالت تکثیر است .

ارقام خرما

 تعداد ۴۹ رقم خرما مثل “برهی”، “دیری”، “استعمران” را در این مرکز نگهداری می کنیم. این رقم ها به عنوان ذخائر ژنتیکی در اختیار ما بودند و با فعالیت های تحقیقاتی آنها را تکمیل کرده و هم اکنون ابزار کار ما محسوب می شوند.

کلکسیون ارقام انگور

۳۴ رقم انگور را نگهداری می کنیم ؛ ارقام زودرس مورد توجهی که بنا بود تا بعضی از آن ارقام را از خارج ازکشور وارد کنند، ولی با توجه به موجود بودن آنها در ذخیره ژنتیکی صفی آباد آنها را تکثیر و در اختیار کشور قرار دادیم از جمله رقم های مثل “پرلت “و “یاقوتی “که ارقام پراستفاده و پر محصولی هستند .

کلکسیون ارقام پکان یا گردوی گرمسیری

۱۵ رقم از ارقام گردوی گرمسیری موجود است.

در سال های گذشته تکثیر از طریق بذر را انجام می شد و نهال های بذری بین کشاورزان و باغداران توزیع شدند. تکثیر از طریق بذر گاهاً منجر به تولید محصول نمی شد و این امر باعث شد که ۲۰ سال قبل که این کشت ترویج یافته بود با شکست مواجه شود.

 همکاران ما با کار ذوقی و علمی طی ۳ سال گذشته “رقم پکان” را که یکی از گیاهان خشوی است و اتصال پیوند و پیوندک در آن خیلی سخت انجام می شود، با روش هات کیبل یا ” کابل داغ “تکثیر و پیوندک های بارور را روی نهال های بذری پیوند زدند و در واقع گیاه را وادار کردیم (با استفاده از کابل داغ که محل پیوند و پیوندک را گرم نگاه می دارد و گیاه در آن نقطه زنده است) گیاه پذیرای پیوندک باشد. چون این پیوندک ها بارور بودند، بعضی از آن ها سال بعد محصول دادند.

الان موقع خزان و خواب گیاه است و شما اگر بخواهید برگ و محصول را ببینید اردیبهشت ماه که پکان  از خزان بیرون آمده و فصل  گل دهی است.

مجددز: محصول پکان قابل توجه است؟

دکتر معیری: بله محصول قابل توجه است. البته ما این پیشنهاد را نمی کنیم که کسی بیاید باغات منطقه را به پکان تبدیل کند.

توصیه و اولویت ما این است که پکان و زیتون را در اراضی شیب دار شمال و شمال شرق استان توسعه دهند، کما اینکه الان در منطقه قلعه تل ایذه -باغملک، “باغ مادری” ایجاد و از زیتون های پیشنهادی خود و ارقام پکان در آن جا مستقر کردیم که محصول فوق العاده ای دارند .

 پیشنهاد ما این است که از این ارقام در ایجاد باغات میوه در اراضی شیب دار که برای زراعت مناسب نیستند استفاده کنیم.

مجددز: در مناطق سردشت و شهیون امکان کاشت پکان و زیتون وجود دارد؟

دکتر معیری : بله از شمال یعنی از سرخکان الوار گرمسیری شمال اندیمشک تا شهیون و سردشت دزفول تا لالی و اندیکا، تا شمال شرق خوزستان ایذه – باغملک و حتی قسمت شرق استان، کاشت زیتون و پکان پیشنهاد می شود .

محصول پکان :

محصول گردویی با پوست نازک است که پوست آن حتی با دست شکسته شده و درصد روغن بسیار خوبی دارد .

مبنای اصلی پکان سال ۱۳۴۵ از خارج از کشور وارد شد و تنها ذخیره غنی در کل ایران متعلق به دزفول و در مرکز تحقیقات کشاورزی صفی آباد مشتمل بر ۱۵ گونه است که در هیچ جای دیگر موجود نیستند.

 ممکن است به صورت تک درخت و یا حتی ۳ تا۴ از آنها در جایی باشد، ولی این منبع غنی به صورت منحصر به فرد درمرکز تحقیقات کشاورزی صفی آباد دزفول موجود است.

کلکسیون اکالیپتوس

کلکسیون اکالیپتوس این مرکز ازمنابع طبیعی است و سال های گذشته از جاهایی مثل استرالیا آمده و در این جا مستقر شدند، در آن گونه های بی نظیری مثل “سیترودرا ” و “ماکولاتا” وجود دارد که مورد توجه اساتید رشته مورد نظر در بحث جنگل و مرتع هستند.

ادامه دارد…